Chữ viết trên nóc nhà và câu đầu tiết lộ cho gia chủ biết về điều gì khi dựng nhà? Đó là câu hỏi đặt ra của không ít người đam mê nhà gỗ hiện nay.
Xin quý vị lưu ý nhà gỗ Phúc Lộc không nhận viết câu đầu hay thượng lương, phần này sẽ do chủ nhà tự viết hoặc thuê người am hiểu về chữ nho.
Viết chữ trên nóc nhà gỗ cổ
Viết chữ trên nóc có số chữ sao cho chữ cuối cùng đứng vào chữ sinh để cầu mong người vật của gia chủ luôn sinh sôi phồn thịnh. Chữ sinh đếm theo vòng đời tự nhiên qua bốn giai đoạn là sinh – bệnh – lão – tử rồi quay lại vòng mới bắt đầu từ chữ sinh. Như vậy số chữ có chữ cuối đứng vào chữ sinh là 5, 9, 13, 17, 21, 25… Nội dung viết chữ nóc thể hiện thời khắc cất nóc là tốt đẹp và được lưu truyền lâu dài cho đời sau biết và yên tâm ở. Nếu chưa yên tâm người đời sau có thể tự kiểm tra hoặc nhờ thầy tính giúp xem thời khắc cất nóc có sai phạm gì không. Xem chữ nóc biết được giờ, ngày, tháng, năm cất nóc.
Tuy nhiên, hiện nay có địa phương dựa vào câu “Gia sinh đình lão” để viết chữ trên nóc ở đình không phải rơi vào chữ sinh. Câu này chưa thấy các nhà từ điển thu thập và giải nghĩa. Còn cách hiểu dân gian thì không thống nhất. Có cách hiểu rằng câu này khẳng định ở gia đình (dòng họ) trọng nhau theo hàng, ở đình làng trọng nhau theo tuổi. Tục ngữ cũng có câu “Triều đình dụng tước, hương đảng dụng xỉ” (nhà nước dùng người theo tước bậc, làng xóm dùng người theo tuổi tác). Lại có câu “Sống lâu lên lão làng”. Câu đối ở đình có câu “Hương tự dĩ niên, nhi trưởng tại tiền, nhi ấu tại hậu” (Việc cúng tế ở đình lấy theo tuổi, trước là người lớn sau đến lượt trẻ con). Cách hiểu khác là nhà thì viết chữ sinh còn đình thì viết chữ lão. Đây là cách hiểu sai câu “Gia sinh đình lão”. Đình trước hết là ngôi nhà, do đó vẫn cần viết theo quy tắc chữ sinh chứ. Đình lại là ngôi nhà thờ thánh để phù trợ mọi điều tốt lành cho dân làng thì càng phải cần chữ sinh để người vật sinh sôi phồn thịnh. Ngay âm lịch có ba loại, lịch nhà Hạ lấy tháng Tí là tháng giêng, lịch nhà Thương lấy tháng Sửu là tháng giêng, lịch nhà Chu lấy tháng Dần là tháng giêng, sau đó Khổng Tử đã giải thích nên lấy tháng Dần là giêng vì tháng này rơi vào quẻ thái, âm dương cân bằng giao hòa, phù hợp việc làm ăn sinh sống của mọi người để người vật sinh sôi phồn thịnh. Lịch âm này từ đó đến nay vẫn được chọn dùng chính thức. Vậy viết chữ trên nóc ở đình vẫn cần đúng chữ sinh mới mong cầu được những điều tốt đẹp nhất phù hợp nguyện vọng dân làng.
Việc xác định chữ lão trong vòng đời cũng có cách hiểu sai là sinh – lão – bệnh – tử vì cho rằng con người sinh ra già đi rồi mắc bệnh mà chết. Vòng đời chia bốn giai đoạn là theo lẽ tự nhiên, già hết dương thọ thì chết chứ chờ mắc bệnh mới chết thì trẻ cũng chết. Theo dân gian, giai đoạn sinh ngắn, chừng dưới mười tuổi. Qua giai đoạn cần cha mẹ chăm sóc này gọi là “sạch sài”, đứa trẻ ít bị chết yểu, bắt đầu đi học và lao động, tương đối tự lập. Con gái sắp phát dục (Nữ thập tam, nam thập lục) có thể làm mẹ rồi. Giai đoạn bệnh từ mười đến bốn chín tuổi. Đây là thời kỳ cá nhân phải lao động, sinh đẻ, tham gia chiến tranh… độc lập hứng chịu mọi cọ xát của tự nhiên và xã hội. Giai đoạn lão từ năm mươi tuổi đến khi qua đời, dài ngắn tùy dương thọ mỗi người. Đến tuổi năm mươi được cộng đồng công nhận “lên lão”. Phong tục người Việt phải có lễ trầu cau ra đình trình làng. Do tuổi bốn chín người ta dễ gặp hạn nên có câu “Bốn chín chưa qua năm ba đã tới”. Khoa học đã giải thích về nhịp sinh học vũ trụ khiến con người ở tuổi này dễ gặp hạn.
Vòng đời có liên quan đến thuyết luân hồi, mà nguồn gốc sâu xa là quan niệm của người Ấn Độ thời cổ. Người Ấn Độ chia vòng đời làm bốn giai đoạn: Brahmachrya (độc thân); Grahasthya (làm chủ gia đình); Vanaprastha (hưu trí); Sanyas (lánh đời)(*). Từ giai đoạn hưu trí người ta bắt đầu nghỉ ngơi tĩnh dưỡng và quan tâm đời sống tinh thần. Đến giai đoạn lánh đời thì người ta xa lánh hẳn cuộc đời trần tục, sống bằng bố thí để toàn tâm toàn ý lo cho đời sống tinh thần. Chết không được coi là một giai đoạn vòng đời. Đối chiếu với văn hóa Việt thì giai đoạn bốn (lánh đời) của người Ân đã được nhập chung với giai đoạn lão nên có giai đoạn chết mới tròn vòng đời theo lẽ tự nhiên.
Rõ ràng đã hiểu sai cách chia vòng đời thì nếu có chọn chữ lão để viết nóc thì vẫn cứ sai.
Viết chữ câu đầu trong nhà gỗ cổ truyền
Câu đầu trước hết là câu đối nên phải tuân theo cách viết câu đối. Câu đối có các loại: đối thơ, đối song quan, đối cách cú, đối gối hạc. Do đoạn câu đầu ngắn nên xưa nay người ta chọn đối thơ. Đối thơ có loại năm chữ, loại bảy chữ. Do viết ở nhà cần chữ sinh nên người ta chỉ viết năm chữ, hội đủ cả hai yêu cầu trên. Nội dung câu đầu nêu được việc mong ước trừ ma quỷ và được hưởng mọi điều tốt đẹp của trời đất. Những câu thường được chọn là “Khương thái công tại thử/ Càn nguyên hanh lợi trinh” nghĩa là có Khương thái công ở đây/ Được hưởng mọi điều tốt đẹp của trời đất. Khương thái công là ông Lã Vọng, người có tài trừ ma quỷ giúp nhà Chu dựng nghiệp. Có Khương thái công ở đây thì không ma quỷ nào dám đến quấy ám nữa. Hoặc “Tử Vi tinh chính chiếu/ Phú quý thọ khang ninh” nghĩa là sao Tử Vi chiếu đúng vào nhà nên được hưởng những điều tốt là phú, quý, thọ, khang, ninh. Sao Tử Vi là ngôi sao mang đến điều lành, hễ chiếu vào đâu thì nơi đó có điều tốt lành tới.
Vậy mà nhiều trường hợp thầy hay chữ lỏng cho chữ câu đầu khi thì sáu chữ, khi thì tám chữ, vừa sai luật đối vừa phạm vào quy tắc chọn chữ sinh. Thậm chí cho chữ do thầy làm mới sai cả nghĩa tốt đẹp mà gia chủ cứ yên trí đã có thầy thì không bao giờ sai, phàm là thầy viết thì bao giờ cũng đúng.
Như vậy viết chữ trên nóc nhà và câu đầu trong dựng nhà cổ đóng vai trò rất quan trọng, không chỉ tiết lộ những điều quy phạm liên quan tới sức khỏe người ở trong nhà nên ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, danh vọng và quan hệ gia đình. Vì vậy, trong khi dựng nhà gỗ, gia chủ phải đắn đo, chọn lựa người viết chữ trên nóc nhà và câu đầu rất kỹ lưỡng.
Tham khảo thêm kinh nghiệm về chọn loại gỗ xoan nào dựng nhà gỗ
Quét mã QR Zalo để được tư vấn và gửi báo giá chi tiết
